[u]Het Ros Beiaard[/u]
Aymon, de Heer van Dendermonde, leeft reeds jarenlang in ruzie met Karel de Grote. Met de bedoeling uiteindelijk de verzoening tot stand te brengen tussen leenheer en leenman, stemt Karel toe in het huwelijk van zijn zuster Vorsie (Aya) met Heer Aymon.
Uit die gelukkige echtverbintenis worden vier kloeke zonen geboren: Ritsaert, Writsaert, Adelaert en Reinout. Zij worden door hun vader tot ridder geslagen en krijgen, zoals de traditie het wil, elk een paard als geschenk. Reinout is evenwel zo sterk dat hij zijn rijdier met één vuistslag velt. Een tweede paard wordt hem aangeboden, maar reeds bij het eerste berijden breekt hij het de lenden.
Heer Aymon weet echter raad. Hij brengt Reinout naar een burcht waarin het door iedereen gevreesde Ros Beiaard opgesloten zit. Nog nooit heeft het zijn meester gevonden. Onverschrokken als hij is, treedt Reinout het briesende paard tegemoet, maar met een forse slag van zijn kop werpt Beiaard ridder Reinout ettelijke meters verder op de grond.
Reinout - die wellicht het eerste pijndersbloed in de aderen had - versaagt niet, en na een heroïsche kamp slaagt hij erin dit vervaarlijke en wonderbare paard aan zijn wil te onderwerpen. Voortaan gehoorzaamt het Ros op het eerste teken van ridder Reinout. Bij een hoogoplaaiende ruzie aan het hof met zijn neef Lodewijk, Karels zoon, ontsteekt Reinout in zo'n woede, dat hij met één slag van zijn zwaard de valse Lodewijk onthoofdt.
Om aan de toorn van Karel te ontkomen, moeten de Vier Heemskinderen, gezeten op Beiaard, hun ijl zoeken in een wilde, adembenemende vlucht.
Vanuit hun sterke burcht, het slot Montalbaen, verdedigen de vier ridders zich tegen de steeds maar opnieuw aanvallende legerbendes van Karel.
De ridders zien echter de ongelijke strijd in en Beiaard voert de vier broers terug naar het ouderlijke verblijf te Dendermonde, waar ze hun rouwende moeder aantreffen. Heer Aymon is immers in Karels macht en Aya beseft dat haar zonen hetzelfde lot wacht.
Zij begeeft zich naar haar broer en smeekt om genade voor haar man en haar zonen. Op voorwaarde dat hem het duivelse Ros Beiaard zal uitgeleverd worden, stemt Karel erin toe om weer vrede te sluiten. Reinout weigert aanvankelijk op dit voorstel in te gaan, maar bekommerd om het lot van zijn vader en zijn broers en na herhaalde smeekbeden van zijn moeder, willigt Reinout de onverbiddelijke eis van Karel in. Het Ros wordt naar de Dendermonding gebracht. Met gebroken hart en lede ogen moet Reinout toezien.
Zware molenstenen worden om de nek van het paard gehangen en Beiaard wordt in het water gestort. Tot tweemaal toe verbrijzelt het Ros de stenen en zwemt het blij hinnikend naar de oever, waar Reinout staat. Het tragische schouwspel wordt hem te machtig en hij wendt zich af.
Een derde maal, ondanks de zwaardere molenstenen, komt het Ros weer boven, reikhalzend naar zijn meester. Denkend dat Reinout van hem niet meer wil weten, stoot Beiaard een pijnlijk gebries uit. Als zijn meester hem toch verlaat, wil het edele dier niet langer leven, en Beiaard verdrinkt.
Maar Beiaard, hoewel verdronken zowat elf eeuwen geleden, sterft niet. Hij herleeft, periodiek, in de Ommegang en draagt dan weer de Vier Heemskinderen, waarvan in het Dendermondse museum de waarachtige uitrustingen liggen te blinken. De Ros Beiaardstad heeft ervoor gezorgd dat het wonderbaarlijke paard herrees, met kracht en luister, om voortaan onsterfelijk te worden.
Dendermonde
-
MagisterV
- Groot Inquisiteur Generaal
- Berichten: 3119
- Lid geworden op: 22-07-2009 12:31
Dendermonde
"Life is Magick"
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
-
MagisterV
- Groot Inquisiteur Generaal
- Berichten: 3119
- Lid geworden op: 22-07-2009 12:31
[u]Spotnamen voor Dendermondenaren[/u]
*Flauzemakers of Pfaffers (= Bluffers)
*Makeleters
*Polydoorkes
*Knaptanden
*Kopvleesfretters
*Scheepstrekkers
[b]Flauzemakers of Pfaffers (= Bluffers)[/b]
De Dendermondenaren werden door de omliggende gemeenten (behalve Aalst) "bluffers" genoemd.
[b]Makeleters[/b]
Deze spotnaam datert uit de 15de eeuw. Makel zou geen makreel zijn, maar wel een kleinere riviervis, die op brasem lijkt maar iets platter is; in de Ommegang wordt deze spotnaam uitgebeeld door een groep vissersvrouwen die gerookte vis uitdelen aan de kijklustigen.
[b]Polydoorkes[/b]
Dit is een attentie van de Aalstenaars. De naam verwijst naar Polydoor De Keyser, geboren Dendermondenaar en later Lord Mayor van Londen. Op 26 augustus 1888 werd hij op bijzondere wijze in zijn geboortestad ontvangen; de vreugde en trots van de Dendermondenaren was groot.
[b]Knaptanden[/b]
Deze spotnaam komt reeds voor in 1631 en zou ontstaan zijn naar aanleiding van een onbekende vis die in de Dender rondzwom. Dit reusachtig gedrocht had een muil vol vreselijke tanden. In de ommegang wordt dit een fabelachtig dier met een kop, die lijkt op een honden- of wolvenkop.
[b]Kopvleesfretters[/b]
Dit wijst op een bepaalde karaktertrek van de Dendermondenaren waarmee zijn in de streek geplaagd worden. Men zegt dat zij dol zijn op, wat in de volksmond, 'kopvlees' genoemd wordt. Spotlustige Aalstenaars beweerden dat de Dendermondenaren de krengen van honden uit de Dender opvisten om er kopvlees mee te maken.
[b]Scheepstrekkers[/b]
Deze spotnaam wordt uitgebeeld door de praalwagen " 't Schipke met matroosjes". 't Schipke beeldt de koophandel en de scheepvaart uit en is bewapende met kanonnen. In 1594 heeft het ambacht der schippers het vaartuig waarschijnlijk voor zijn rekening genomen en sindsdien als zijn eigendom beschouwd. In het midden van de zeventiende eeuw werd het schip als symbool van de Heilige Kerk beschouwd. Het schip zou de relieken van de stadspatronen, de H. Hilduardis en de H. Christiana de Dikkelvenne afgehaald hebben.
*Flauzemakers of Pfaffers (= Bluffers)
*Makeleters
*Polydoorkes
*Knaptanden
*Kopvleesfretters
*Scheepstrekkers
[b]Flauzemakers of Pfaffers (= Bluffers)[/b]
De Dendermondenaren werden door de omliggende gemeenten (behalve Aalst) "bluffers" genoemd.
[b]Makeleters[/b]
Deze spotnaam datert uit de 15de eeuw. Makel zou geen makreel zijn, maar wel een kleinere riviervis, die op brasem lijkt maar iets platter is; in de Ommegang wordt deze spotnaam uitgebeeld door een groep vissersvrouwen die gerookte vis uitdelen aan de kijklustigen.
[b]Polydoorkes[/b]
Dit is een attentie van de Aalstenaars. De naam verwijst naar Polydoor De Keyser, geboren Dendermondenaar en later Lord Mayor van Londen. Op 26 augustus 1888 werd hij op bijzondere wijze in zijn geboortestad ontvangen; de vreugde en trots van de Dendermondenaren was groot.
[b]Knaptanden[/b]
Deze spotnaam komt reeds voor in 1631 en zou ontstaan zijn naar aanleiding van een onbekende vis die in de Dender rondzwom. Dit reusachtig gedrocht had een muil vol vreselijke tanden. In de ommegang wordt dit een fabelachtig dier met een kop, die lijkt op een honden- of wolvenkop.
[b]Kopvleesfretters[/b]
Dit wijst op een bepaalde karaktertrek van de Dendermondenaren waarmee zijn in de streek geplaagd worden. Men zegt dat zij dol zijn op, wat in de volksmond, 'kopvlees' genoemd wordt. Spotlustige Aalstenaars beweerden dat de Dendermondenaren de krengen van honden uit de Dender opvisten om er kopvlees mee te maken.
[b]Scheepstrekkers[/b]
Deze spotnaam wordt uitgebeeld door de praalwagen " 't Schipke met matroosjes". 't Schipke beeldt de koophandel en de scheepvaart uit en is bewapende met kanonnen. In 1594 heeft het ambacht der schippers het vaartuig waarschijnlijk voor zijn rekening genomen en sindsdien als zijn eigendom beschouwd. In het midden van de zeventiende eeuw werd het schip als symbool van de Heilige Kerk beschouwd. Het schip zou de relieken van de stadspatronen, de H. Hilduardis en de H. Christiana de Dikkelvenne afgehaald hebben.
"Life is Magick"
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
-
MagisterV
- Groot Inquisiteur Generaal
- Berichten: 3119
- Lid geworden op: 22-07-2009 12:31
[u]De Vier Heemskinderen[/u]
Het Ros Beiaard heeft vier berijders: de trotse Vier Heemskinderen: Reynout, Adelaert, Ritsaert en Writsaert. Hun afbeeldingen en namen komen vanaf de dertiende en veertiende eeuw in sierlijke handschriften voor. In 1490 en 1508 verschijnen de eerste volksboeken onder de titel: 'De historie van de Vier Heemskinderen'.
Alleen Dendermonde mag en kan zich roemen op een eeuwenoude traditie van de beroemde Ommegang, rond het Ros Beiaard én de Vier Heemskinderen. Het paard heeft geen zin zonder de vier berijders. De jonge helden hebben geen bestaansreden zonder hun reuzenros.
Ze hebben een onverwoestbare en innige band met het Ros, ze verlenen leven en luister aan de Ommegang: in hun harnas, met hun zwaaiend zwaard, met de wit-rode pluimveren op hun helm symboliseren ze de riddereer.
Op het einde van de twintigste eeuw werden ze echte sterren, hoog op hun ros, onvermoeibaar in het groeten van de massa. Het is voor hen dé belevenis met gespreide benen hoog op een troon te zetelen, op het reuzenpaard. Kinderen kijken wat afgunstig op naar hun zilverblinkende harnassen. De Heemskinderen zijn ware ridders op de dag van de Ommegang. De foto's in het familiealbum, in dag- en weekbladen, de beelden in een film en op de televisieschermen zullen hun figuur, hun naam en faam vereeuwigen. De Ommegang blijft hen steeds bij als de fijnste en aangrijpendste ervaring uit hun leven.
Er zijn strenge normen voor de keuze van de Vier Heemskinderen. Als broers dienen ze elkaar op te volgen in leeftijd, zonder onderbreking door de geboorte van een meisje. Ze moeten in Dendermonde geboren zijn, en minstens zeven en maximaal eenentwintig jaar oud zijn op de dag van de Ommegang. Ook hun ouders moeten in Dendermonde geboren zijn en er altijd gewoond hebben. Indien meer kandidaten aan de voorwaarden voldoen, komt de afstamming in rechte lijn in aanmerking. Volgens het handvest moeten de ouders in Dendermonde - en niet langer in klein-Dendermonde - geboren zijn.
De Heemskinderen verbinden er zich toe de erecode na te leven, 'in hun gedragingen en contacten met de pers, de officiële instanties en het publiek, als waardige vertegenwoordigers van de stad en van de Ros-Beiaardtraditie'.
De eerste afbeeldingen, in oude handschriften en in de volksboeken van de zestiende en zeventiende eeuw tonen over het algemeen de Vier Heemskinderen op een hollend paard. Ze zitten dicht bij mekaar op de rug van Beiaard. Ook hun wapens verdienen aandacht. Een ridder draagt zijn zwaard als attribuut of kenteken. Hij houdt het keurig in de hoogte. De ridders krijgen de namen: Writsaert, Ritsaert, Adelaert en Reinout.
Het Ros Beiaard heeft vier berijders: de trotse Vier Heemskinderen: Reynout, Adelaert, Ritsaert en Writsaert. Hun afbeeldingen en namen komen vanaf de dertiende en veertiende eeuw in sierlijke handschriften voor. In 1490 en 1508 verschijnen de eerste volksboeken onder de titel: 'De historie van de Vier Heemskinderen'.
Alleen Dendermonde mag en kan zich roemen op een eeuwenoude traditie van de beroemde Ommegang, rond het Ros Beiaard én de Vier Heemskinderen. Het paard heeft geen zin zonder de vier berijders. De jonge helden hebben geen bestaansreden zonder hun reuzenros.
Ze hebben een onverwoestbare en innige band met het Ros, ze verlenen leven en luister aan de Ommegang: in hun harnas, met hun zwaaiend zwaard, met de wit-rode pluimveren op hun helm symboliseren ze de riddereer.
Op het einde van de twintigste eeuw werden ze echte sterren, hoog op hun ros, onvermoeibaar in het groeten van de massa. Het is voor hen dé belevenis met gespreide benen hoog op een troon te zetelen, op het reuzenpaard. Kinderen kijken wat afgunstig op naar hun zilverblinkende harnassen. De Heemskinderen zijn ware ridders op de dag van de Ommegang. De foto's in het familiealbum, in dag- en weekbladen, de beelden in een film en op de televisieschermen zullen hun figuur, hun naam en faam vereeuwigen. De Ommegang blijft hen steeds bij als de fijnste en aangrijpendste ervaring uit hun leven.
Er zijn strenge normen voor de keuze van de Vier Heemskinderen. Als broers dienen ze elkaar op te volgen in leeftijd, zonder onderbreking door de geboorte van een meisje. Ze moeten in Dendermonde geboren zijn, en minstens zeven en maximaal eenentwintig jaar oud zijn op de dag van de Ommegang. Ook hun ouders moeten in Dendermonde geboren zijn en er altijd gewoond hebben. Indien meer kandidaten aan de voorwaarden voldoen, komt de afstamming in rechte lijn in aanmerking. Volgens het handvest moeten de ouders in Dendermonde - en niet langer in klein-Dendermonde - geboren zijn.
De Heemskinderen verbinden er zich toe de erecode na te leven, 'in hun gedragingen en contacten met de pers, de officiële instanties en het publiek, als waardige vertegenwoordigers van de stad en van de Ros-Beiaardtraditie'.
De eerste afbeeldingen, in oude handschriften en in de volksboeken van de zestiende en zeventiende eeuw tonen over het algemeen de Vier Heemskinderen op een hollend paard. Ze zitten dicht bij mekaar op de rug van Beiaard. Ook hun wapens verdienen aandacht. Een ridder draagt zijn zwaard als attribuut of kenteken. Hij houdt het keurig in de hoogte. De ridders krijgen de namen: Writsaert, Ritsaert, Adelaert en Reinout.
"Life is Magick"
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
-
MagisterV
- Groot Inquisiteur Generaal
- Berichten: 3119
- Lid geworden op: 22-07-2009 12:31
[u]De pijnders[/u]
Het Ros Beiaard en de Ommegangen worden terecht geassocieerd met de pijnders, de dragers van het onsterfelijke Ros. Het ambacht van de pijnders heeft eeuwenlang een belangrijke rol gespeeld in het economische leven, maar ook in het volksleven van Dendermonde.
Het pijndersambacht, ontstaan in de 14de eeuw, had het monopolie over lossen en laden van schepen en kelderen van wijn en bier. Vandaag zijn de pijnders de exclusieve dragers van het Ros Beiaard in de Ommegangen. De leden zijn verenigd in de gilde der Vrije Pijnders met aan het hoofd de gildedeken Jean Pierre De Jonghe.
De taak van de pijnders is niet te onderschatten. Als dragers van het Ros hebben zij een hoofdrol. Zij hebben niet alleen de verantwoordelijkheid over de veiligheid van de Vier Heemskinderen, maar de bewegingen van het Ros Beiaard moeten ook gesynchroniseerd gebeuren met de regieaanwijzigingen. Tempo en aangepaste snelheid zijn van hoofdbelang. Al deze belangrijke details worden voor elke ommegang ingestudeerd.
Het Ros Beiaard en de Ommegangen worden terecht geassocieerd met de pijnders, de dragers van het onsterfelijke Ros. Het ambacht van de pijnders heeft eeuwenlang een belangrijke rol gespeeld in het economische leven, maar ook in het volksleven van Dendermonde.
Het pijndersambacht, ontstaan in de 14de eeuw, had het monopolie over lossen en laden van schepen en kelderen van wijn en bier. Vandaag zijn de pijnders de exclusieve dragers van het Ros Beiaard in de Ommegangen. De leden zijn verenigd in de gilde der Vrije Pijnders met aan het hoofd de gildedeken Jean Pierre De Jonghe.
De taak van de pijnders is niet te onderschatten. Als dragers van het Ros hebben zij een hoofdrol. Zij hebben niet alleen de verantwoordelijkheid over de veiligheid van de Vier Heemskinderen, maar de bewegingen van het Ros Beiaard moeten ook gesynchroniseerd gebeuren met de regieaanwijzigingen. Tempo en aangepaste snelheid zijn van hoofdbelang. Al deze belangrijke details worden voor elke ommegang ingestudeerd.
"Life is Magick"
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
-
MagisterV
- Groot Inquisiteur Generaal
- Berichten: 3119
- Lid geworden op: 22-07-2009 12:31
[u]De Rosbeiaardommegang[/u]
De Ros-Beiaardommegang heeft in feite zijn ontstaan te danken aan kerkelijke plechtigheden en godsdienstige processies.
De eerste Ommegang was in 1393. Aanvankelijk bestond de stoet uit godsdienstige groepen, later stapten de gilden en ambachten mee op. In het midden van de 16de eeuw kwam er een scheiding tussen het religieuze en het profane. De Ros-Beiaardommegang vindt om de tien jaar plaats. De Ommegang werd hoe langer hoe meer een kleurrijke stoet met knaptanden, huppelpaarden, Hottentotten, reuzen, een klein peerd en nog zoveel meer. Enkele populaire figuren zijn (of waren):
[b]Kalleke Step[/b]
Wie Dendermondenaar is met hart en ziel kent de naam Kalleke Step. In de Ommegang bewondert groot en klein de Vier Heemskinderen op het Ros Beiaard en de nar die het Ros Beiaard leidt. Iedereen kijkt vol bewondering naar de pijnders die langs het Peird meelopen en denkt even aan de pijnders onder het Peird.
De dragers van de "zuip" en de ladders krijgen even aandacht. De vedelaar of menestreel is een artiest. Maar...de man die het meest opvalt is Kalleke Step, de man in het leuke narrenpak, de acrobatische tuimelaar. Hij geeft ergens de indruk het Ros te leiden en te begeleiden door middel van twee touwen die verbonden zijn met het bit van het Ros. De linten zijn in de kleuren van Dendermonde, rood en wit.
Kalleke Step lijkt er aan vastgesnoerd van kop tot teen, van bij het vertrekpunt tot aan de aankomst, de grandioze apotheose op de Markt. Kalleke Step is een lenig, energiek persoon die zonder ophouden de hele Ommegang door blijft dansen, springen en plezier maken.
De naam Kalleke Step dateert uit het begin van onze eeuw. In Ommegang 1914 was Kalleke Step de bijnaam van deze nar. Sindsdien spreekt niemand nog van 'nar', wel van Kalleke Step!
[b]De Draak[/b]
Behalve het Ros Beiaard werden in de Ommegang ook een aantal andere reuzendieren gedragen, "kermisbeesten" genoemd. Zo was de draak zeer populair. Hij werd meestal bekampt door Sint-Joris. Tot in 1602-1603 vond men in de archieven rekeningen over de draak die gestoffeerd of hersteld moest worden. Men vond ook een rekening over "poeder". Dat kan er op wijzen dat hij eventueel "vuur" spuwde of zelf onder vuur genomen werd. Later werd er niets meer over geschreven.
[b]De Eenhoorn[/b]
Ook de eenhoorn wordt een paar maal vermeld. Hij stamt als dier uit de fabelwereld en wordt voorgesteld als een paard met een lange rechte hoorn in het midden van het voorhoofd. De eenhoorn beschikt, volgens het volksgeloof, over de macht om vergiftigde bronnen te zuiveren, door zijn hoorn in het water te steken, of door er met zijn hoorn het kruisteken over te maken. Zijn beeld komt voor als uithangteken van apothekers en drogisten omwille van de hoorn van de unicornus die als een universeel geneesmiddel gold. De eenhoorn treedt slechts éénmaal op in de stad.
Rupelmonde en Dendermonde werkten toen namelijk samen en Dendermonde mocht twee kemels en één eenhoorn gebruiken voor zijn Ommegang in 1540. Die werden geladen en gelost door arbeiders en pijnders.
[b]De Kemels[/b]
Nadat Dendermonde in 1540 twee kemels geleend had van Rupelmonde besloot men nog hetzelfde jaar ook een aantal kemels te maken. In 1540 werd de schijnwerker Albrecht van Gheemeencht betaald voor het maken van drie kemels. Wat moeten we ons voorstellen bij een "kemel"? Het is een kameel, een dier dat met zijn lange schapenkop en hoge poten steeds een exotische attractie geweest is in de Ommegang.
Men maakt deze kameel na: een houten romp, bedekt met lijkwaad, geverfd en gepolijst. De kemel werd voorzien van twaalf kleine en zes grote bellen.
De kemels werden gedragen door "dragers". Niemand weet of die dragers tot een bepaalde gilde of ambacht behoorden. Een kemel liep niet in zijn eentje rond. Er hoorde steeds een begeleider en een muzikant bij.
[b]De Knaptanden[/b]
Bij onze Ommegang horen zeker de knaptanden. Het waren typische dieren in de 17de eeuwse Dendermondse Ommegangen. Er bestaan verschillende rekeningen in verband met de knaptanden want ze moesten regelmatig hersteld worden.
Een knaptand bestond - en bestaat nog - uit een soort wolfskop op een stok waarvan de beweeglijke kaaksbeenderen van vreselijke tanden voorzien zijn. De stok werd gedragen door een man die schuilging onder het kleed dat aan de stok bevestigd was. Met behulp van een koord kon hij de kaken laten open- en dichtklappen. De knaptanden treden vooral op om te plagen en te spotten, om aan kleren te trekken, om hoeden en mutsen af te rukken. Geen wonder dat ik er als kind zo'n schrik van had...
Van 1754 tot 1914 waren ze plots verdwenen uit de Ommegang. Maar in 1914 werd de traditie in ere hersteld en sindsdien komen ze met veel succes in elke Ommegang voor.
[b]De Olifant[/b]
Van de olifant vond men slechts één rekening terug. Nochtans kwamen deze dieren in andere steden wel voor. In 1490 was er in de Ommegang te Leuven zelfs een olifant te zien waarop vier vrouwen zaten, die de werelddelen voorstelden. In Antwerpen en Brussel moet er ook een olifant geweest zijn. De olifant treedt op als symbool van zachtmoedigheid.
Bevindt hij zich in het midden van een kudde vee, dan gedraagt hij zich uiterst voorzichtig om de zwakke en tere dieren niet te raken en zeker niet te kwetsen. Heeft een reiziger de rechte weg verloren, en hij ontmoet in de woestijn een olifant, dan is hij gered en hoeft hij niets meer te vrezen. De olifant brengt hem weer in de juiste richting en op de goede weg.
[b]Het Rad van Avontuur of van Fortuin[/b]
Ook het Rad van Avontuur of van Fortuin vormt een belangrijk onderdeel van het oorspronkelijk ommegangpatrimonium. Het is het symbool van de wisselvalligheden in het menselijk bestaan.
Hoe het er precies uitzag kon men moeilijk achterhalen. De oorspronkelijke benaming "radt van fortune" kan er op wijzen dat het beeld van Fortuna op een centrale spil stond. Op de rand van een schuin geplaatst wiel, dat voortgetrokken werd door een paard, stonden acht poppen die door hun kleding een bepaalde stand van de maatschappij voorstelden. Het wiel draaide voortdurend rond door aanraking met de grond en elke stand van de maatschappij kwam nu eens boven en dan weer beneden te staan en illustreerde zo de wisselvalligheden van het leven.
[b]Het Schip[/b]
Een schip tref je normaal aan op het water maar sinds vele eeuwen maakt het ook deel uit van de Dendermondse Ommegang.
In het begin beeldde het schip de legende van Sint-Ursula en haar duizend maagden uit. Het ging hier dus om een uitgesproken religieus tafereel. Pas in 1651-1652 spreekt men van een Oorlogsschip.
In 1754 mocht het schip zelfs de Ommegang openen. Het was vergezeld van plaatselijke schippers. Aan boord zaten drie personen die af en toe met een klein kanon een schot losten.
[b]De Walvis[/b]
Ook de walvissen behoren tot de normale attributen van onze zeventiende-en achttiende-eeuwse Ommegangen. De Dendermondse walvis dateert pas uit 1711 en kwam op een speciale manier in de Ommegang terecht.
Het verhaal gaat als volgt: een witte dolfijn werd op 7 juli 1711 in de omgeving van het Schoor van Grembergen gevangen door vissers van de heer van Grembergen en vissers van Baasrode. De vissers stelden hem voor een kleine toegangsprijs tentoon te Dendermonde, en toonden hem later in Gent, Brussel en andere steden. De magistraat van Dendermonde liet hem opzetten en...hij mocht mee in de Ommegang van augustus 1711. Een nimf met pijl en boog zat op de vis die water spuwde alsof hij in volle zee was! Sedert 1850 figureerde hij in elke Ommegang in het gezelschap van Neptunus. Hij is voorzien van een groot waterreservoir en Neptunus, de ongevaarlijke watergod, zoekt spottend zijn slachtoffers om ze naar hartelust nat te spuiten.
[b]De Zeewagen[/b]
Een zeewagen klinkt een beetje ongewoon in een Ommegang. Zee en wagen horen feitelijk niet samen maar in het verleden was dat anders. De zeewagen stond in dienst van Neptunus. De wagen had de vorm van een schelp. Veel is er niet over bekend, alleen was er sprake van de zeewagen in 1651-1652.
[b]De Zwaan[/b]
En ten slotte is er de zwaan. Van dit dier weet men enkel dat het in 1754 meeging in de Ommegang. Na 1807 verdween de zwaan als afzonderlijk element uit de Ommegang. Vele auteurs bestempelen de zwaan als het dier van de minne, dat Venus en Aimor begeleidt.
De Ros-Beiaardommegang heeft in feite zijn ontstaan te danken aan kerkelijke plechtigheden en godsdienstige processies.
De eerste Ommegang was in 1393. Aanvankelijk bestond de stoet uit godsdienstige groepen, later stapten de gilden en ambachten mee op. In het midden van de 16de eeuw kwam er een scheiding tussen het religieuze en het profane. De Ros-Beiaardommegang vindt om de tien jaar plaats. De Ommegang werd hoe langer hoe meer een kleurrijke stoet met knaptanden, huppelpaarden, Hottentotten, reuzen, een klein peerd en nog zoveel meer. Enkele populaire figuren zijn (of waren):
[b]Kalleke Step[/b]
Wie Dendermondenaar is met hart en ziel kent de naam Kalleke Step. In de Ommegang bewondert groot en klein de Vier Heemskinderen op het Ros Beiaard en de nar die het Ros Beiaard leidt. Iedereen kijkt vol bewondering naar de pijnders die langs het Peird meelopen en denkt even aan de pijnders onder het Peird.
De dragers van de "zuip" en de ladders krijgen even aandacht. De vedelaar of menestreel is een artiest. Maar...de man die het meest opvalt is Kalleke Step, de man in het leuke narrenpak, de acrobatische tuimelaar. Hij geeft ergens de indruk het Ros te leiden en te begeleiden door middel van twee touwen die verbonden zijn met het bit van het Ros. De linten zijn in de kleuren van Dendermonde, rood en wit.
Kalleke Step lijkt er aan vastgesnoerd van kop tot teen, van bij het vertrekpunt tot aan de aankomst, de grandioze apotheose op de Markt. Kalleke Step is een lenig, energiek persoon die zonder ophouden de hele Ommegang door blijft dansen, springen en plezier maken.
De naam Kalleke Step dateert uit het begin van onze eeuw. In Ommegang 1914 was Kalleke Step de bijnaam van deze nar. Sindsdien spreekt niemand nog van 'nar', wel van Kalleke Step!
[b]De Draak[/b]
Behalve het Ros Beiaard werden in de Ommegang ook een aantal andere reuzendieren gedragen, "kermisbeesten" genoemd. Zo was de draak zeer populair. Hij werd meestal bekampt door Sint-Joris. Tot in 1602-1603 vond men in de archieven rekeningen over de draak die gestoffeerd of hersteld moest worden. Men vond ook een rekening over "poeder". Dat kan er op wijzen dat hij eventueel "vuur" spuwde of zelf onder vuur genomen werd. Later werd er niets meer over geschreven.
[b]De Eenhoorn[/b]
Ook de eenhoorn wordt een paar maal vermeld. Hij stamt als dier uit de fabelwereld en wordt voorgesteld als een paard met een lange rechte hoorn in het midden van het voorhoofd. De eenhoorn beschikt, volgens het volksgeloof, over de macht om vergiftigde bronnen te zuiveren, door zijn hoorn in het water te steken, of door er met zijn hoorn het kruisteken over te maken. Zijn beeld komt voor als uithangteken van apothekers en drogisten omwille van de hoorn van de unicornus die als een universeel geneesmiddel gold. De eenhoorn treedt slechts éénmaal op in de stad.
Rupelmonde en Dendermonde werkten toen namelijk samen en Dendermonde mocht twee kemels en één eenhoorn gebruiken voor zijn Ommegang in 1540. Die werden geladen en gelost door arbeiders en pijnders.
[b]De Kemels[/b]
Nadat Dendermonde in 1540 twee kemels geleend had van Rupelmonde besloot men nog hetzelfde jaar ook een aantal kemels te maken. In 1540 werd de schijnwerker Albrecht van Gheemeencht betaald voor het maken van drie kemels. Wat moeten we ons voorstellen bij een "kemel"? Het is een kameel, een dier dat met zijn lange schapenkop en hoge poten steeds een exotische attractie geweest is in de Ommegang.
Men maakt deze kameel na: een houten romp, bedekt met lijkwaad, geverfd en gepolijst. De kemel werd voorzien van twaalf kleine en zes grote bellen.
De kemels werden gedragen door "dragers". Niemand weet of die dragers tot een bepaalde gilde of ambacht behoorden. Een kemel liep niet in zijn eentje rond. Er hoorde steeds een begeleider en een muzikant bij.
[b]De Knaptanden[/b]
Bij onze Ommegang horen zeker de knaptanden. Het waren typische dieren in de 17de eeuwse Dendermondse Ommegangen. Er bestaan verschillende rekeningen in verband met de knaptanden want ze moesten regelmatig hersteld worden.
Een knaptand bestond - en bestaat nog - uit een soort wolfskop op een stok waarvan de beweeglijke kaaksbeenderen van vreselijke tanden voorzien zijn. De stok werd gedragen door een man die schuilging onder het kleed dat aan de stok bevestigd was. Met behulp van een koord kon hij de kaken laten open- en dichtklappen. De knaptanden treden vooral op om te plagen en te spotten, om aan kleren te trekken, om hoeden en mutsen af te rukken. Geen wonder dat ik er als kind zo'n schrik van had...
Van 1754 tot 1914 waren ze plots verdwenen uit de Ommegang. Maar in 1914 werd de traditie in ere hersteld en sindsdien komen ze met veel succes in elke Ommegang voor.
[b]De Olifant[/b]
Van de olifant vond men slechts één rekening terug. Nochtans kwamen deze dieren in andere steden wel voor. In 1490 was er in de Ommegang te Leuven zelfs een olifant te zien waarop vier vrouwen zaten, die de werelddelen voorstelden. In Antwerpen en Brussel moet er ook een olifant geweest zijn. De olifant treedt op als symbool van zachtmoedigheid.
Bevindt hij zich in het midden van een kudde vee, dan gedraagt hij zich uiterst voorzichtig om de zwakke en tere dieren niet te raken en zeker niet te kwetsen. Heeft een reiziger de rechte weg verloren, en hij ontmoet in de woestijn een olifant, dan is hij gered en hoeft hij niets meer te vrezen. De olifant brengt hem weer in de juiste richting en op de goede weg.
[b]Het Rad van Avontuur of van Fortuin[/b]
Ook het Rad van Avontuur of van Fortuin vormt een belangrijk onderdeel van het oorspronkelijk ommegangpatrimonium. Het is het symbool van de wisselvalligheden in het menselijk bestaan.
Hoe het er precies uitzag kon men moeilijk achterhalen. De oorspronkelijke benaming "radt van fortune" kan er op wijzen dat het beeld van Fortuna op een centrale spil stond. Op de rand van een schuin geplaatst wiel, dat voortgetrokken werd door een paard, stonden acht poppen die door hun kleding een bepaalde stand van de maatschappij voorstelden. Het wiel draaide voortdurend rond door aanraking met de grond en elke stand van de maatschappij kwam nu eens boven en dan weer beneden te staan en illustreerde zo de wisselvalligheden van het leven.
[b]Het Schip[/b]
Een schip tref je normaal aan op het water maar sinds vele eeuwen maakt het ook deel uit van de Dendermondse Ommegang.
In het begin beeldde het schip de legende van Sint-Ursula en haar duizend maagden uit. Het ging hier dus om een uitgesproken religieus tafereel. Pas in 1651-1652 spreekt men van een Oorlogsschip.
In 1754 mocht het schip zelfs de Ommegang openen. Het was vergezeld van plaatselijke schippers. Aan boord zaten drie personen die af en toe met een klein kanon een schot losten.
[b]De Walvis[/b]
Ook de walvissen behoren tot de normale attributen van onze zeventiende-en achttiende-eeuwse Ommegangen. De Dendermondse walvis dateert pas uit 1711 en kwam op een speciale manier in de Ommegang terecht.
Het verhaal gaat als volgt: een witte dolfijn werd op 7 juli 1711 in de omgeving van het Schoor van Grembergen gevangen door vissers van de heer van Grembergen en vissers van Baasrode. De vissers stelden hem voor een kleine toegangsprijs tentoon te Dendermonde, en toonden hem later in Gent, Brussel en andere steden. De magistraat van Dendermonde liet hem opzetten en...hij mocht mee in de Ommegang van augustus 1711. Een nimf met pijl en boog zat op de vis die water spuwde alsof hij in volle zee was! Sedert 1850 figureerde hij in elke Ommegang in het gezelschap van Neptunus. Hij is voorzien van een groot waterreservoir en Neptunus, de ongevaarlijke watergod, zoekt spottend zijn slachtoffers om ze naar hartelust nat te spuiten.
[b]De Zeewagen[/b]
Een zeewagen klinkt een beetje ongewoon in een Ommegang. Zee en wagen horen feitelijk niet samen maar in het verleden was dat anders. De zeewagen stond in dienst van Neptunus. De wagen had de vorm van een schelp. Veel is er niet over bekend, alleen was er sprake van de zeewagen in 1651-1652.
[b]De Zwaan[/b]
En ten slotte is er de zwaan. Van dit dier weet men enkel dat het in 1754 meeging in de Ommegang. Na 1807 verdween de zwaan als afzonderlijk element uit de Ommegang. Vele auteurs bestempelen de zwaan als het dier van de minne, dat Venus en Aimor begeleidt.
"Life is Magick"
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]
[color=indigo][b]Magister Magus[/b][/color]